Rekreasyona Yönelik Pazarlama Yaklaşımları ve Tüketici Davranışları ; Çok sayıda işletme insanların boş zamanı ve harcanabilir geliri için rekabet etmektedir. Bu işletmeler; sosyal, politik, yardımsever ya da yalnızca ticari olan farklı amaçlarla işe başlar ve bu işletmelerin sundukları faaliyetler ve olanaklar çok çeşitlidir. Bu işletmelerde ortak olan insanların bu işletmelere olan ihtiyacından daha çok bu işletmelerin insanlara olan ihtiyacıdır. İnsanlar, onlara sunulanlar arasında en çok kişisel tatmini sağlayanı seçme özgürlüğüne sahiptir. İnsanların zamanını ve parasını en iyi şekilde değerlendirmesini sağlayan her işletme, ürünleriyle insanları ikna etmeye çalışmalıdır. Bu ifadeyle işletmelerin yaptıkları ise pazarlamadır (Özgören, 2007).
Rekreasyona Yönelik Pazarlama Yaklaşımları ve Tüketici Davranışları
Boş zaman ve rekreasyon için pazarlama, uygun bir hedef kitleye boş zaman ve rekreasyon ile ilgili ürünün sunulması aktivitelerini kapsayan bir süreçtir. Boş zaman ve rekreasyon hizmet ya da aktivitelerine temel oluşturacak ana yaklaşım tüketici odaklılıktır. Tüketicilerin boş zaman ve rekreasyon davranışları ve tüketim örnekleri hizmet pazarlaması ile de ilgili olan dört boyutu ortaya koymaktadır. Bunlar: sosyal yönelim, geçici yönelim, planlama yönelimi ve polikronik yönelimdir. Sosyal yönelim, tüketicinin kendisi ve başkaları için keyfi olarak tahsis ettiği zamanın kategorize edilmesini ifade eder. Geçici yönelim, bireylerin geçmişteki başarılarını, o an yaşadıklarını ve geleceğe dair bakış açılarını değerlendirir. Planlama yönelimi, zaman yönetiminin bir türü olup, analitik olmaktan (yoğun planlama yapan tüketici) anlık olmaya (planlama yapmayıp anlık yaşamayı tercih eden tüketici) kadar iki uçlu bir yelpazeyi kapsar. Son olarak; polikronik yönelim ise, üstlenilen görev sayısı ile ilgili olup, tüketicinin o anda çok görev üstlenmesini ya da tek bir şeyi yapmak istemesini ortaya koyar (Argan, 2007).
Boş zaman ve rekreasyon pazarındaki tüketici satın aldığı hizmet ile ilgili birtakım beklentiler içerisindedir. Bu beklentiler tüketicinin satın aldığı hizmet ile ilgili değerlendirmelerini etkiler. Hizmet ile ilgili değerlendirme de algılanan hizmet kalitesi üzerinde etkide bulunacaktır. Bir tüketicinin hizmet kalitesinden beklediği beş temel özellik aşağıdaki biçimde ifade edilebilir (Özgören, 2007):
Tüketicinin Hizmet Kalitesinden Beklediği 5 Özellik
- Güvenilirlik: Hizmetin doğru ve güvenilir şekilde yerine getirilmesi
- Karşılık: Hizmetin hızlı yerine getirilmesi ve personelin yardım etmeye istekli olması
- Garanti: Personelin bilgili, kibar ve güvenilir olması
- Empati: Tüketicilere karşı yardımsever olma ve bireysel ilginin gösterilmesi
- Somut Kanıtlar: Fiziksel olanaklar, personel ve iletişim (işaretler, belgeler ve yazışmalar) ile iyi bir etki yaratma
Boş zaman ve rekreasyon ile bağlantılı organizasyonlar tarafından tüketicilere sunulan mal ve hizmetler çok geniş bir yelpazeyi kapsamakla birlikte, tüketici davranışı ve deneyimi bakımından değerlendirildiğinde, bir takım belirleyici özelliklerin ortaya çıktığı görülmektedir. Bu özellikler (Argan, 2007):
Tüketici Davranışı ve Deneyiminde Belirleyici Özellikler
- Boş zaman mal ve hizmetleri, çoğunlukla karışık dağıtım ağlarına sahiptir.
- Sunulan boş zamanın fiyatı, sağlanan yardımlar ve promosyon (Örn., tatil köyü müşterilerine sahil kullanımının ve şezlongların ücretsiz olması) gibi bazı unsurlar nedeniyle her zaman maliyeti yansıtmaz.
- Dışsal etkiler, boş zaman tüketicileri üzerinde önemli bir etkiye sahiptir.
- Boş zaman müşterileri her zaman tüketici değildir.
- Boş zaman tüketicileri, sunulan boş zaman ürünleri ile ilgili yüksek beklentilere sahiptir.
- Boş zaman satın alımları, çoğu zaman diğer unsurların bir karmasını içerir.
- Boş zaman satım alımları çoğu zaman hizmetleri kapsar.
- Boş zaman satım alımları çoğunlukla seyrektir, fakat bu satın alımlar yüksek harcamaları kapsar.
- Boş zaman mal ve hizmetleri çoğunlukla niteliği gereği yaşam biçimi ile bağlantılıdır.
