Beslenme ; büyüme, yaşamın sürdürülmesi ve sağlığın korunması için besin kaynaklarının kullanılması şeklinde tanımlanabilir. Bu yüzden beslenme hiç bir zaman karın doyurma anlamında düşünülemez. Beslenme ve diyetin bir nedenle hem tüketilen miktar hemde sağladığı enerjik değer açısından, bireyin ihtiyaçları ile doğru orantı olmalıdır. Kısaca diyet yeterli ve dengeli bir diyet olmalıdır.
Beslenme ve Spor
Özellikle sporcular açısından çalışan kaslara yeterli enerji sağlama yeteneği, performansı sınırlayan önemli bir faktördür. Ancak doğru ve dengeli beslenme ile sporcuların enerji rezervleri tamamlanarak, yüksek bir performansın oluşumuna imkan sağlanılabilir. Performansın bir maç esnasında yüksek oluşu sadece antrenman değil, doğru ve dengeli beslenmeye de bağlıdır. Bu açıdan konuya yaklaşıldığında sporcu beslenmesinin iki temel amacı olduğu görülür.
- Sporcunun genel sağlığını iyileştirmek ve
- Sporcunun performansını geliştirmektir.
Sporcular için hazırlanacak olan beslenme programının uzun bir program dilimini (günlük, haftalık, aylık ve yıllık) kapsaması zorunluluğu vardır. Spor türüne özgü beslenme kalorisi ve kalitesi itibarıyla, aşağıdaki genel şartların yerine getirilmesi gerekmektedir;
- Karbonhidratlar ve yağlar aracılığı ile enerji gereksinimini sağlamak,
- Hücre ve dokuların oluşması, korunması ve onarımları için protein ihtiyacına cevap vermek,
- Besin öğelerinin vücutta taşınması, kullanımı ve enzimlerin oluşumu için yeterli vitamin ve mineralleri sağlamak.
Her canlı gibi sporcuların da enerji ihtiyaçlarının karşılanması yenilen besinlerden sağlanmaktadır. Enerji dengesinin sağlanması açısından yaş, vücut ağırlığı, antrenman sıklığı ve antrenman şiddeti gibi faktörler dikkate alınarak, bunlara göre sporcuların beslenme programları hazırlanmalıdır. Kas aktiviteleri için kullanılan enerji, kalori olarak belirlenmekte olup besinlerden sağlanılmaktadır.
Örneğin, bir futbol çalışması için 1 saatte 680-890 kalori harcanıldığı düşünülürse 90 dakikalık bir futbol maçı için yaklaşık 1020-1554 kkal enerjiye ihtiyaç vardır. Enerji gereksinimi, yüklenmenin süresi ve şiddetine paralel olarak artış gösterirken, yüklenme şiddetinde (örneğin koşu hızı) meydana gelen küçük bir artışla dahi enerji tüketimi oldukça yüksek bir değere ulaştırılabilir. Enerji oluşumu için kullanılan kaynağı belirleyen ise egzersizin şiddetidir. Yavaş ve orta tempolu egzersizlerde glikoz ve yağlar kullanılırken, egzersiz şiddeti arttıkça glikojen kullanımı da artmaktadır.
İnsanların günlük aktivitelerini yerine getirebilmesi, büyüme ve sağlıklı yaşamın sürdürülmesi için besin öğelerine ihtiyaç vardır. Bir besin öğresi ise; vücuda alındıklarında yaşamın sürdürülmesine yardım eden maddelerdir.
Besin Öğeleri ;
1- Enerji verebilen besin öğeleri ;
- Karbonhidratlar
- Yağlar
- Proteinlerdir.
2- Enerji vermemekle birlikte beslenmeyle alınması zorunlu olan besin öğeleri;
- Vitaminler
- Mineraller
- Sudur.